PLAN ITHAKA  ALMERE

Het project bevat 126 woningen en ateliers in allerlei soorten en maten rondom een gemeenschappelijk park van ruim een hectare met een biologisch zwembad van 50 meter lang en 10 meter breed.

Dat zijn olympische afstanden en is in de Nederlandse woningbouw niet eerder vertoond. In 2008 en de eerste helft van 2009 is het plan verder uitgewerkt. De eerste fase bestaat uit 42 appartementen in de westvleugel van het hoofdgebouw en tien zogenaamde dubbeldekkers: vijf benedenwoningen en vijf bovenwoningen.

Op verzoek van Edwin Oostmeijer Projectontwikkeling en de Van Bekkum Groep hebben potentiële bewoners meegedacht over de totstandkoming van Ithaka.

De Van Bekkum groep is een middelgrote bouwonderneming die sinds drie generaties ontwikkelt en bouwt aan de wereld om ons heen.

VMX Architects is bekend van de fietsenstalling bij het Centraal Station in Amsterdam en het gele huis op IJburg dat volgens het Parool het meest gefotografeerde huis van Amsterdam is.

Landschapsarchitect Ronald Rietveld heeft vorig jaar de Prix de Rome gewonnen voor een duinlandschap bij IJmuiden.

Prijsvraag

Ithaka maakt deel uit van een prijsvraag die is uitgeschreven door wethouder Duijvesteijn. Via een open competitie werden ontwikkelaars opgeroepen hun ideeën in te dienen voor zeven verschillende bouwvelden in het Homeruskwartier van Almere Poort, elk met ongeveer honderd woningen. Zij moesten daarin aangeven hoe bewoners – als medeopdrachtgevers – betrokken kunnen worden bij de ontwikkeling van hun eigen woning en buurt. Niet de Gemeente, maar de toekomstige koper beslist welke ontwikkelaar er mag gaan bouwen. Maar liefst 74 ontwikkelaars leverden voorstellen in, die zijn beoordeeld door een onafhankelijke commissie onder leiding van Sybilla Dekker, oud-minister van VROM. De commissie selecteerde de veertien beste plannen, waaronder Ithaka. Bewoners maken de komende twee weken uit welke plannen worden gerealiseerd. De zeven plannen met de meeste inschrijvingen zijn hierbij doorslaggevend. De uitslag wordt op 6 december bekend gemaakt.

De wens om samen met andere bewoners voorzieningen te delen die men anders niet zou kunnen betalen, heeft bij het project Ithaka geleid tot het ontwerp voor een project van 108 woningen en ateliers rondom een gemeenschappelijk park van ruim een hectare met een biologisch zwembad van 50 meter lang en 10 meter breed. Dat zijn olympische afstanden en is in de Nederlandse woningbouw niet eerder vertoond.

Op basis van de uitkomsten van een serie workshops heeft VMX Architects  het plan  uitgewerkt en aangepast. Voor Ithaka gelden twee woningcomplexen uit de jaren zestig als inspiratiebron, een Deens en een Zwitsers project. Dat beide in de jaren zestig zijn gebouwd, zegt veel. Zowel de intentie om bewoners actief bij het ontwerp van hun woning te betrekken als het verlangen naar collectiviteit hebben hun wortels in die tijd. Na de periode van individualisering in de jaren tachtig en negentig zijn bewonersinspraak en gemeenschappelijkheid weer helemaal terug, maar dan in een hedendaagse vorm.

In Ithaka praten (potentiële) bewoners mee op verschillende niveaus: bij de fase waarin het programma werd uitgewerkt en de woonwensen werden geïnventariseerd, maar ook bij de fase waarin de woningen daadwerkelijk vormgegeven zullen gaan worden.

Interessant daarbij is dat zij nauwelijks geïnteresseerd lijken te zijn in de architectonische uitwerking, de materialen die gebruikt gaan worden of de vorm van het dak. Men heeft vertrouwen in VMX Architects als het om de uitwerking gaat. Het is een verademing dat deze bewoners niet vragen twee-onder-één-kapwoningen in retroarchitectuur maar verlangens van een heel ander niveau blijken te hebben. Het gaat deze bewoners om de ruimte die ze krijgen in hun huis en daarbuiten. Ze willen aan huis kunnen werken, een grote keuken kunnen maken, overvloedig daglicht in hun woning of extra logeerkamers voor de kleinkinderen. Ze willen een woning die precies past.

In veel opzichten is Ithaka een product van de tijdgeest. Alle betrokkenen zijn in de basis optimistisch over de kansen die een collectief project als dit kan bieden, ook al past het niet in wat marktonderzoekers beweren. De bewoners willen zich niet in hun standaard rijtjeshuis verschansen en elk hun eigen tuintje schoffelen, ze willen iets samen bouwen. Iets om trots op te zijn.

De selectiecommissie onder leiding van mevrouw Sybilla Dekker, oud minister van VROM schreef deze maand over Ithaka: ‘…een overtuigend, concreet en realiseerbaar plan. Het ambitieniveau ten aanzien van landschap en architectuur is hoog. (…) Het proces is vernieuwend: het verhaal van Ithaka wordt verteld en gefilmd, de bewoners mogen fantaseren en improviseren, de ontwikkelaar en de ontwerpers staan garant voor de kwaliteit en de regie. Over het beheer van de gemeenschappelijke onderdelen is goed nagedacht. De commissie vindt dit plan een sterk concept met een grote rol voor de kopers.’